Από τις πανελλαδικές εξετάσεις στις… πανελλαδικές εξετάσεις

Της Γιάννας Λαθήρα*

Το μυαλό είναι φωτιά που πρέπει να ανάψεις κι όχι δοχείο που πρέπει να γεμίσεις (Πλούταρχος)

Από τις πανελλαδικές εξετάσεις στις..πανελλαδικές εξετάσεις

«Ο στόχος της νέας νομοθετικής ρύθμισης είναι να θεραπευτούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα κενά και οι δυσλειτουργίες του πρόσφατα νομοθετημένου συστήματος εισαγωγής, καθώς και του ισχύοντος μέχρι σήμερα» (από το δελτίο τύπου του υπουργείου 6-4-2015.)

Για άλλη μια φορά οι αλλαγές στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση ξεκινούν από το εξεταστικό σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια και διατηρούν και αναπαράγουν το θεσμό των πανελλαδικών εξετάσεων.

Με «διορθωτικές» κινήσεις στο υπάρχον σύστημα που βασίστηκαν στην επίκληση τεχνικών λόγων, την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων του υπάρχοντος συστήματος και το μη αιφνιδιασμό των υποψήφιων του σχ. έτους 2015-16, το υπουργείο ανακοίνωσε –και μάλιστα δίχως να προηγηθεί διάλογος με τους φορείς του εκπαιδευτικού κινήματος- το νέο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που, κατά πάσα πιθανότητα, θα ισχύσει για τα επόμενα δύο έτη.

Αν και εκκρεμεί η ανακοίνωση των σχολών και των τμημάτων που περιέχει το κάθε επιστημονικό πεδίο, τα βασικά μαθήματα κάθε πεδίου και ο τρόπος υπολογισμού των μορίων εισαγωγής, είναι φανερό πως ένα

μεγάλο ποσοστό μαθητών θα κληθεί να αλλάξει αιφνιδίως τις επιλογές του (π.χ. μαθητές της Θεωρητικής Κατεύθυνσης που προγραμμάτιζαν να πάνε στην Κατεύθυνση Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών),  δεν εξασφαλίζεται η πρόσβαση στις οικονομικές σπουδές για τους υποψήφιους του προσανατολισμού των ανθρωπιστικών και των θετικών σπουδών, αποκλείονται από τις σχολές πληροφορικής οι υποψήφιοι του προσανατολισμού των θετικών σπουδών, ενώ η δυνατότητα επιλογής των παιδαγωγικών σχολών για τους μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης θα «σκοντάψει» στο μάθημα των μαθηματικών.

Eκτιμάται ότι με βάση τον βαθμό ευκολίας/δυσκολίας των εξεταζόμενων μαθημάτων, ο κύριος όγκος των υποψηφίων θα κατευθυνθεί στον προσανατολισμό των σπουδών οικονομίας και πληροφορικής. Θα ακολουθήσει, σε επίπεδο πληθυσμού υποψηφίων, ο προσανατολισμός των ανθρωπιστικών σπουδών, ενώ δύσκολη θα είναι η διεκδίκηση μιας θέσης στις υψηλόβαθμες ιατρικές και πολυτεχνικές σχολές μέσω του προσανατολισμού των θετικών σπουδών όπου θα κατευθυνθεί μικρή ομάδα αριστούχων.

Μιλάμε εκ νέου για εξεταστικό σύστημα, ιδιαίτερα πολύπλοκο, που ενώ θεωρητικά διευρύνει τη δυνατότητα των επιλογών των μαθητών, είναι αμφίβολο με τους περιορισμούς που υπάρχουν, αν στην πράξη θα λειτουργήσει ως τέτοιο. Σίγουρα θα δημιουργήσει ζώνες αυξημένου ανταγωνισμού, ενώ δεν εξυπηρετεί τη φιλοσοφία της οριζόντιας κινητικότητας.

Το σίγουρο είναι πως για την επόμενη διετία το Λύκειο θα εξακολουθεί να κινείται στο «ρυθμό»των πανελλαδικών, το ωρολόγιο πρόγραμμα της Γ΄ Λυκείου θα επηρεάσει αναγκαστικά και το ωρολόγιο της Β΄ Λυκείου, η πελατεία για τα φροντιστήρια και πάλι θα εξασφαλιστεί, οι καθηγητές θα συνεχίσουν να «προπονούν», οι γονείς να πληρώνουν και οι μαθητές να ανταγωνίζονται για ποιος θα σωθεί από το «μινώταυρο» των εξετάσεων.

Το σημαντικότερο επομένως είναι πως η νέα κυβέρνηση διατηρεί και αναπαράγεί το θεσμό των πανελλαδικών εξετάσεων ως σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, διατηρεί δηλ. το μηχανισμό των ταξικών φραγμών, την υπονόμευση του αυτοτελούς μορφωτικού ρόλου του λυκείου και τη λειτουργία του ως μηχανισμού «προγύμνασης» για την πρόσβαση στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Διατηρεί και δεν καταργεί το νόμο 4186/13 -το περίφημο νέο Λύκειο της απόρριψης και της τζάμπα εργασίας – μαθητείας. Τα αναλυτικά προγράμματα-βιβλία, οι στόχοι και η κατεύθυνση εκπαίδευσης είναι «εδώ» παρόλο που η κατάργησή του ήταν αίτημα αιχμής για το εκπαιδευτικό κίνημα (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς) το προηγούμενο διάστημα.

Η ελπίδα.. δεν ήρθε για τους μαθητές του Λυκείου, «οι πανελλαδικές εξετάσεις ήταν πάντα μια «δοκιμασία» μεγάλης διάρκειας, μια μαραθώνια κούρσα με τεράστιο ψυχολογικό και δυσβάσταχτο οικονομικό κόστος για τους ίδιους τους μαθητές και τις μαθήτριες αλλά και για τις οικογένειές τους.
Η εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και η κοινωνία πια γνωρίζει καλά ότι είναι άδικες, ότι ενισχύουν την ταξικότητα της εκπαίδευσης, τον ανταγωνισμό και τους αποκλεισμούς, ότι είναι διαβλητές όπως έδειξε ή ίδια η ζωή. 

«...ο ΣΥΡΙΖΑ, η αυριανή κυβέρνηση της Αριστεράς, θα καταργήσει το νόμο περί "νέου λυκείου" και θα προχωρήσει στην αποδέσμευση της απόκτησης του απολυτηρίου Λυκείου από την είσοδο στα πανεπιστήμια και ελεύθερη πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση»

(από το προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ)

Είναι φανερό πως στο σχολείο της δημοσιονομικής προσαρμογής οι εξετάσεις και η αγορά υπαγορεύουν, τελικά, το περιεχόμενο του μαθήματος. Το σχολείο θα εξακολουθεί να λειτουργεί ως συμβολαιογράφος επιδόσεων: Όσοι «δεν παίρνουν τα γράμματα» πρέπει να το εγκαταλείπουν και όσοι «τα παίρνουν» να το αποδεικνύουν συνεχώς.

Οι δεξιότητες, η ευελιξία και η μαθητεία είναι οι στόχοι των «θεσμών» (βλ. Ε.Ε.-ΟΟΣΑ) για την εκπαίδευση, που πρέπει να υλοποιηθούν. Γι΄αυτό, στο σχολείο «τους» οι πληροφορίες αφθονούν και η γνώση τελεί υπό διωγμό. Τα μαθήματα της αδυναμίας, της αμνησίας και της παραίτησης είναι υποχρεωτικά. Ο ανταγωνισμός και η επιχειρηματικότητα έχουν αναχθεί σε υπέρτατες αξίες. Η διδακτική σχέση δεν μπορεί να αναπνεύσει μέσα από τα προγράμματα πιστοποίησης της ύπαρξής της. Η μαθητεία στις ανάγκες του εργοδότη, με προσφορά τζάμπα εργασίας από το κράτος –δηλαδή από εμάς- έχει γίνει μοναδική είσοδος στην αγορά εργασίας. Η συλλογικότητα και η δημοκρατία είναι ανάπηρες.

Να αλλάξουμε… ρότα.

Ενιαίο 12χρονο σχολείο δημόσιο και δωρεάν σχολείο για όλα τα παιδιά. Με δίχρονη δημόσια, δωρεάν προσχολική αγωγή.

Με ελεύθερη πρόσβαση σε μια ενιαία, δημόσια και δωρεάν τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Με δημόσιο, δωρεάν, σύστημα ουσιαστικής επαγγελματικής εκπαίδευσης μετά το 12χρονο.

Το αίτημα του εκπαιδευτικού κινήματος για συνολική αλλαγή στην εκπαίδευση, για ενιαίο 12χρονο σχολείο δημόσιο και δωρεάν σχολείο για όλα τα παιδιά,είναι το μόνο που αντιστοιχεί στα μορφωτικά δικαιώματα και τις ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών.

Θέλουμε ένα σχολείο για όλα τα παιδιά. Που δεν θα πιστοποιεί με τις εξετάσεις ποιοι δεν ξέρουν αλλά θα παίρνει όλα τα μέτρα για να μάθουν όλοι. Που θα κοινωνικοποιεί στη συλλογικότητα, τη δημοκρατία, την κρίση, την αμφισβήτηση. Θα υπερασπίζεται την εκπαίδευση ως κοινωνικό αγαθό και προϋπόθεση για έξοδο από την κοινωνική χρεοκοπία που φέρνει η πολιτική κεφαλαίου-ΕΕ-ΔΝΤ φορτώνοντας τα βάρη της καπιταλιστικής κρίσης στην εργαζόμενη κοινωνική πλειοψηφία. Αυτό το σχολείο που δεν δέχεται το διπλό και πολλαπλό σχολικό δίκτυο που αναπαράγει τον καταμερισμό εργασίας, θα ενώνει θεωρία και πράξη χωρίς εσωτερι­κούς διαχωρισμούς, με τη μέγιστη κινητικότητα, χωρίς πρώιμη και αναγκαστική εξειδίκευση, είναι η ελά­χιστη κινηματική απάντηση στον κοινωνικό καταμερισμό και στις βαθιές ταξικές διαιρέσεις. Αρχίζει από τα 4 έτη (δύο έτη προσχολική αγωγή) και φτάνει με ενιαία προγράμματα κα­θολικής μόρφωσης ως τα 18 χρόνια.

* Η Γ. Λαθήρα είναι μέλος του ΔΣ της Γ’ ΕΛΜΕ με την Ενωτική Αγωνιστική Πρωτοβουλία (Παρεμβάσεις ΔΕ)