Μικρό ιστορικό αφιέρωμα στον Νίκο Νικηφορίδη, αγωνιστή της Ειρήνης και της Λευτεριάς

Γ΄ΕΛΜΕ  ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ                                              Θεσσαλονίκη  3/03/2016

Πρ. Κορομηλά 51

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 54622                                  

e-mail:  gelmeth3@gmail.com             

http://3elmethess.blogspot.gr/ 

Μικρό ιστορικό αφιέρωμα στον Νίκο Νικηφορίδη, αγωνιστή της Ειρήνης και της Λευτεριάς

Πριν από 65 ακριβώς χρόνια, στις 5 Μαρτίου 1951, είχε συντελεστεί στη Θεσσαλονίκη ένα αποτρόπαιο πολιτικό και δικαστικό έγκλημα, με την εκτέλεση στο χώρο των φυλακών του Γεντί-Κουλέ ενός 23χρονου παλληκαριού, του Νίκου Νικηφορίδη, με μόνη την κατηγορία ότι συγκέντρωνε υπογραφές υπέρ της ειρήνης και κατά του πυρηνικού εξοπλισμού των δύο υπερδυνάμεων.

Το μοναδικό ενοχοποιητικό στοιχείο; Ένα κοινό ραδιόφωνο αμερικανικής κατασκευής, που παρουσιάσθηκε από τις διωκτικές αρχές ως… «ασύρματος»!

Τον Μάρτιο του 1950, στον τραυματικό απόηχο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πραγματοποιήθηκε συνδιάσκεψη στην πρωτεύουσα της Σουηδίας για την Ειρήνη και τον Πυρηνικό αφοπλισμό με εκατοντάδες συμμετοχές απ’  όλο τον κόσμο. Η πρωτοβουλία ανήκε στο παγκόσμιο συμβούλιο Ειρήνης, πρόεδρος του οποίου ήταν ο Γάλλος νομπελίστας Φρεντερίκ Ζολιό Κιουρί.

Το διεθνές πλαίσιο της εποχής ορίζεται από τον Ψυχρό Πόλεμο που είχε γίνει θερμός στην κορεατική χερσόνησο.

Στο εσωτερικό, είμαστε στα τέλη του εμφυλίου, στην πιο άγρια τρομοκρατία, με εκατοντάδες εκτελέσεις, πάνω από 20.000 καταδικασμένοι (2.500 θανατοποινίτες), πάνω από 5.000 υπόδικοι και περισσότεροι από 30.000 εξόριστοι.

Το παλάτι, ο στρατός και το παρακράτος ήταν πανίσχυροι, ενώ από τις εκλογές του Μαρτίου του 1950 είχε προκύψει ένα  δεκακομματικό κοινοβούλιο, από το οποίο σχηματίζονταν συνεχείς κυβερνήσεις με διάρκεια από 3 εβδομάδες έως 3 μήνες.

Στο κείμενο που ψηφίστηκε κι έμεινε στην Ιστορία σαν «’Έκκληση της Στοκχόλμης», ζητείται ο πυρηνικός αφοπλισμός των δυο υπερδυνάμεων (ΗΠΑ και ΕΣΣΔ) και καλούνται οι πολίτες όλων των κρατών να την υπογράψουν, ώστε να πιεστεί ο ΟΗΕ και να λάβει πρακτικά μέτρα για τη διατήρηση της Ειρήνης.

Στην Ελλάδα επικεφαλής της προσπάθειας τέθηκαν ο ποιητής Κ. Βάρναλης και ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ. Στην Θεσσαλονίκης την πρωτοβουλία για την διακίνηση και τη συλλογή υπογραφών της «Έκκλησης της Στοκχόλμης» πήρε η «Ενιαία Δημοκρατική Νεολαία», ενεργό μέλος της οποίας ήταν ο Νίκος Νικηφορίδης.

Ο Νίκος Νικηφορίδης από τα μαθητικά του χρόνια, στους καιρούς της ναζιστικής κατοχής, εντάχθηκε στην αντίσταση, ενώ υπήρξε και γραμματέας της ΕΠΟΝ Παγκρατίου. Το 1947, στα 19 του χρόνια, εκτοπίστηκε πρώτα στην Ικαρία (μέχρι τον Απρίλιο του 1948) και κατόπιν στη Μακρόνησο. Τα βασανιστήρια και οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης έφθειραν την υγεία του και γι αυτό, τον Οκτώβριο του 1950 απελευθερώθηκε.

Στις αρχές Νοεμβρίου 1950, με μια ομάδα συντρόφων του στη Θεσσαλονίκη, ξεκίνησε τη συλλογή υπογραφών για την ενημέρωση και υποστήριξη της «Έκκλησης για την Ειρήνη». Με θάρρος κι αυταπάρνηση, χωρίς μέτρα προφύλαξης – αφού το ζητούμενο ήταν οικουμενικού χαρακτήρα κι αφορούσε όλο τον κόσμο- απευθύνθηκε στο λαό της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα ο φιλειρηνικός χαρακτήρας της έκκλησης συγκέντρωσε πάνω από 200 εκατομμύρια υπογραφές σε όλο τον κόσμο. Η Ασφάλεια όμως και το Παρακράτος κινήθηκαν άμεσα. Η σύλληψή του έγινε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς αλλά ανακοινώθηκε την 17^η Ιανουαρίου 1951. Η ανακοίνωση που εκδόθηκε έλεγε: « Η Ασφάλεια Θεσσαλονίκης επέτυχε ν’  ανακαλύψει παράνομον  κομμουνιστικήν  οργάνωσιν. Άπαντα τα μέλη ανέρχονται εις 14». Η αλήθεια όμως ήταν ότι οι συλληφθέντες ήταν 15, αλλά ο ένας από αυτούς, ο Μιχάλης Βουτυράς, υπέκυψε στα τραύματά του από τα βασανιστήρια που υπέστη στις ανακρίσεις.

Στην αστυνομική ανακοίνωση διαστρεβλωνόταν η αιτία της σύλληψής τους : «Οι πλείστοι των συλληφθέντων έχουν αφεθεί ελεύθεροι εκ της εξορίας ολίγον διάστημα προ της ενάρξεως της εντάξεώς των εις την νέαν οργάνωσιν, αρχηγός της οποίας είναι ο ελθών εξ Αθηνών Νίκος Νικηφορίδης. Ούτος έλαβε εντολήν να οργανώση νέαν παράνομον οργάνωσιν υπό τον τίτλον « Δημοκρατικόν Φιλειρηνικόν Μέτωπον Νέων», να δημιουργήσει την βάσιν ταύτης διά της επιλογής των κατάλληλων προσώπων και ν’  ανεύρη όπλα προς διάπραξιν σαμποτάζ και άλλων τρομοκρατικών πράξεων. Επίσης, ανέλαβε την οργάνωσιν κλιμακίου εις τον στρατόν προς ενέργειαν κατασκοπείας. Πρώτη εκδήλωση της οργανώσεως υπήρξεν η υπογραφής της εκκλήσεως της Στοκχόλμης». 

Οι αστυνομικές αρχές χαρακτήριζαν τους νεαρούς φιλειρηνιστές  ως κατασκόπους, τρομοκράτες και γενικά ως ανατροπείς του κοινωνικού συστήματος. Μάλιστα, για να «δέσουν» τις κατηγορίες «βάφτισαν» ένα ραδιόφωνο που είχαν οι συλληφθέντες ως ασύρματο. Έτσι τους παρέπεμψαν σε δίκη με το διαβόητο Γ΄ Ψήφισμα και τον Αναγκαστικό Νόμο 509, που ίσχυαν κατά την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου. Η δίκη τους έγινε στο έκτακτο στρατοδικείο Θεσσαλονίκης και ο βασικός επίτροπος (στη συνεδρίαση της 23^ης Φεβρουαρίου) ζήτησε την θανατική ποινή για τον Νίκο Νικηφορίδη, Λεωνίδα Δούκα και Γιάννη Δαμιανίδη, ενώ μικρότερες ποινές για τους άλλους κατηγορούμενους. Η απόφαση του στρατοδικείου, σύμφωνα με την οποία: «κατεδικάσθησαν ο αρχηγός της οργανώσεως Νίκος Νικηφορίδης, κάτοικος Παγκρατίου, όστις είχεν έλθει εξ Αθηνών, εις θάνατον, οι Ιωάννης Δαμιανίδης και Λεωνίδας Δούκας εις ισόβια δεσμά, ο Αθανάσιος Κάκαρης, ραδιοτεχνίτης της εφημερίδος «Μακεδονία» εις 16 ετών πρόσκαιρα δεσμά και τρεις έτεροι εις μικροτέρας ποινάς. Οι λοιποί απηλλάγησαν» (εφημερίδα «Ελευθερία, φύλλο της 25^ης Φεβρουαρίου 1951).

Αμέσως μετά την καταδίκη των αγωνιστών της ειρήνης εκδηλώθηκε ένα διεθνές κύμα συμπαράστασης προς αυτούς. Χιλιάδες τηλεγραφήματα στάλθηκαν προς την ελληνική κυβέρνηση με αίτημα να μην εκτελεσθούν οι επιβληθείσες ποινές.

Ανάμεσά τους ξεχώριζαν αυτά των βραβευμένων με νόμπελ Α. Αινστάιν και Πιέρ και Μαρί Κιουρί. Η κυβέρνηση μπροστά στην παγκόσμια κατακραυγή βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Ο πρωθυπουργός Σοφοκλής Βενιζέλος δήλωσε ότι « δεν γίνονται πλέον εκτελέσεις εις την Ελλάδα». Η βασίλισσα Φρειδερίκη διαβεβαίωνε τους γονείς του Ν. Νικηφορίδη ότι τελικά θα δινόταν χάρη στο μελλοθάνατο γιο τους. Παρ’  όλες αυτές τις διαβεβαιώσεις της πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας ο Ν. Νικηφορίδης εκτελέστηκε το πρωί της 5^ης Μαρτίου 1951 κοντά στις φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, σε ηλικία μόλις 23 ετών. Η εφημερίδα «Ελευθερία», φίλα προσκείμενη στον τότε πρωθυπουργό Σοφοκλή Βενιζέλο, και στον τότε αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γιώργο Παπανδρέου, ανακοίνωνε το γεγονός σε λίγες γραμμές: « Την πρωίαν χθες εξετελέσθησαν οι καταδικασθέντες εις θάνατον υπό του εκτάκτου στρατοδικείου Θεσσαλονίκης έξι συμμορίται Χαλκιδικής (διευκρίνιση: αυτοί είχαν εκτελεστεί για άλλο λόγο) και ο Νικόλαος Νικηφορίδης. Ο τελευταίος εκ Παγκρατίου Αθηνών, έφθασεν ενταύθα, διά να οργανώση κομμουνιστικόν πυρήνα υπό την επωνυμίαν «Δημοκρατικόν Φιλειρηνικόν Μέτωπον Νέων» (φύλλο της 6^ης Μαρτίου 1951). Μερικές μέρες αργότερα η Φρειδερίκη και το παλάτι έστειλαν επιστολή στο πατρικό του σπίτι στο Παγκράτι, όπου ανακοίνωναν ότι έδωσαν «χάρη» στο Ν. Νικηφορίδη. Το παλάτι αφού έδωσε την εντολή για τη δολοφονία προσπάθησε να πάρει τα εύσημα μεγαλοψυχίας.

Τα τελευταία λόγια του Νίκου μπροστά στο απόσπασμα των φονιάδων ήταν: «Ζήτω η Ειρήνη, Ζήτω η Πανανθρώπινη Λευτεριά», ενώ έμεινε στην ιστορία η τελευταία κουβέντα στη μητέρα του Ευγενία, στη στερνή τους συνάντηση: «Μάνα μην κλαις και μην παρακαλάς. Αξίζει να πεθάνω και συ να κλάψεις για να μην πεθάνουν πολλοί και για να μην κλάψουν πολλές μάνες».

Αυτός ήταν ο Νίκος Νικηφορίδης, ένα νεαρό παιδί, που δεν πρόλαβε να χαρεί τη νιότη του, που έδωσε τη ζωή του για την ειρήνη και την πανανθρώπινη λευτεριά. Έγινε σύμβολο αγώνα,  συνεπήρε και ενέπνευσε χιλιάδες νέους. Το αίμα του άνοιξε το δρόμο που διάβηκαν ο Πέτρουλας, ο Λαμπράκης και εκατομμύρια άλλοι αγωνιστές  της Ειρήνης και της Λευτεριάς.

Για το ΔΣ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                     Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΑΘΗΡΑΣ                      ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ