Η ομιλία του Λαέρτη Τανακίδη* στην εκδήλωση για τα 90 χρόνια της ΟΛΜΕ

(* πρόεδρος της ΟΛΜΕ 80-81 την περίοδο της πρώτης μεγάλης απεργίας διαρκείας. Στις 26-11-1980 η ΟΛΜΕ ξεκινά απεργία διαρκείας με τη μορφή επαναλαμβανόμενων εξαήμερων (άρχισε από 3/12/ μέχρι 23/12/80 και από 9/1/81 μέχρι 18/1/81), η οποία αναστέλλεται με την απόφαση 309/81 του Τριμελούς Εφετείου Αθηνών ως παράνομη και καταχρηστική. Υπουργός παιδείας ήταν ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος, ο οποίος στις 12/1/81 έκανε και την προσφυγή κατά της απεργίας.)


 

Σε τέτοιες εκδηλώσεις σαν τη σημερινή πρέπει κάποιος να μην ξεχνά δυο πράγματα. Πρώτον ότι το παρελθόν μυθοποιείται και εξιδανικεύεται . Η χρονική απόσταση αναμιγνύει επιτεύγματα και προθέσεις, ιδίως στη σκέψη όσων έζησαν το παρελθόν. Δεύτερον ότι πολλά πράγματα που φαίνονται σήμερα αυτονόητα δεν ήταν τέτοια στο παρελθόν και το αντίστροφο, πράγματα αυτονόητα τότε δε θεωρούνται σήμερα αυτονόητα.

Θα αναφερθώ με συντομία σε  τρεις περιοδους: αμέσως μετά τον εμφύλιο, στην περίοδο 1974-81 και θα κλείσω με μια ματιά στο σήμερα.

Πρώτο  μέρος . Αμέσως μετά τον εμφύλιο και καθώς εκπονείται ο δημοσιοϋπαλληλικός κώδικας (Είναι από τις "διαρθρωτικές" μεταρρυθμίσεις της εποχής. Είναι αυτός ο κώδικας που με παραλλαγές ισχύει μέχρι σήμερα ), η ΟΛΜΕ διεκδικεί ιδιαίτερη βαθμολογική και μισθολογική εξέλιξη, ιδιαιτερη  διαβαθμιση .

Όλες οι ενέργειες όμως που κάνει, οι συναντήσεις, οι παραστάσεις καταλήγουν στην Αμερικανική Αποστολή. Παρακολουθήστε εικόνες του παρόντος από το παρελθόν. Είναι από τα δελτία της ΟΛΜΕ και είναι ελάχιστα δείγματα από δεκάδες ανάλογες τέτοιες αναφορές.

«Τα περιστατικά αυτά  ανεκοινώσαμεν όλα εις τον κ. Υπουργόν  της  Παιδείας και τον παρακαλέσαμεν να

αποστείλει εις το Γενικόν Λογιστήριον και τον πίνακα των  υφ΄ ημών υποδειχθέντων  πόρων  εκ 32 δισεκατομμυρίων. Ο κ. Υπουργός δεν  ηθέλησε να το κάμη  αυτό λεγων  οτι  το  ποσον  θα  το  παρωμεν χωρις  να  υποδειξωμεν  πορους , πραγμα  το  οποιον  ημεις  τουλαχιστον  επιστευομεν  δυσκολον , Αυτο  μας  ελεγεν  εξ  αλλου  και  το  Γεν. Λογιστηριον . Ο κ. Υπουργος , ως φαίνεται, εστήριζε τας ελπίδας του εις  τον Αμερικανόν  κ. Μπλάκφορντ με τον οποίον  συνεδέετο. Μας είπε ότι πρεπει να μεταφραστεί η μελέτη του Γενικού Λογιστηρίου εις  την Αγγλικήν , δια να την χρησιμοποιήσει εις  συνάντησίν  του με τους Αμερικανούς» (Δελτιο  ΟΛΜΕ 96 , Γεναρης 1950 σ.35).

Αμέσως μετά: «Καθ’ υπόδειξιν του (δηλ. του κ. Πρωθυπουργου) ετοιμάσαμεν  και το κάτωθι υπόμνημα το οποίον υπεβάλομεν εις όλους τους Αμερικανούς εις  Αγγλικήν μετάφρασιν» (Δελτιο  ΟΛΜΕ ,Γεναρης 1950 ,σ.37).

Παρακάτω: «Την 9^ην  Νοεμβρίου, αντί να μετάσχωμεν  του προκαθορισμένου Οικονομικου Συμβουλιου ο κ. Υπουργός μας οδήγησεν  τον υποφαινομενον , τον κ. Προεδρον , τον  κ.Αναστασοπουλον  και  τον  αγγλομαθη  Μαλαφετταν  εις συνάντησιν του Αμερικανού κ. Ράσελ, ίνα όπως κατατοπισθεί και κατατοπίσει επί του αιτήματός μας και τον κ. Πόρτερ. Εις τρίωρον συνεργασίαν ο κ. Υπουργός κατατόπισε τον κ Ράσελ και ανεγνώρισε αυτός το δίκαιον του αιτήματός μας»(Δελτιο  ΟΛΜΕ ,Γεναρης  1950 , σ.38).

Παρακάτω: «Ο κ. Υπουργός  της  Παιδειας την  ιδιαν  ημεραν  μας ανεκοίνωσεν ότι το Συντονιστικόν Συμβούλιον ανέθεσε εις Επιτροπήν απαρτιζομένην από τον κ.Εξαρχακην , διευθυντην  του  Γεν.Λογιστηριου , τον  κ.Αναστασοπουλον , διευθυντην  Μεσης  του  Υπ.Παιδειας και ένα Αμερικανόν  να μελετήσουν και εξεύρουν τρόπον ρυθμίσεως του αιτήματος της διαβάθμισηεως»(Δελτιον  ΟΛΜΕ  96 ,Γεναρης  1950 . σ.39)

Παρακάτω: «Οι εφημερίδες ανέγραψαν ότι ο κ. Υπουργός Παιδείας συνειργάσθη με τον κ. Πόρτερ και τους άλλους Αμερικανούς και ότι ούτοι συμφωνούν δια την πραγματοποίησιν της διαβαθμίσεως» .

Ενα  ακομη   από τα παμπολλα  σχετικα: «Ανεστατώθημεν και εν  κοινη  συνεδριασει  διοικησεως  Ομοσπονδιας , εποπτικου  και  προεδρων  ενωσεων  Αθηνων  και  Πειραιως απεφασίσαμεν την σύγκλησιν εκτάτου συνεδρίου , δια να λάβει αυτό την  αποφασιν  αν  θα  δεχθη  την  εφαρμογην  του  αν.  Νομου  1359 . Τας ημέρας αυτάς, κατόπιν της επιστολής και του Πρεσβευτού των Ηνωμενων  Πολιτειων , απεφάσισε η κυβέρνησις να μην προβη  εις ουδεμίαν  αύξησιν δαπάνης από της 1^ης Απριλίου  μεχρι  τελους  Ιουνιου " (Δελτιο  ΟΛΜΕ 102 , Οκτωβρης 1950 ) .

Και  το  τελευταιο  για  συγκριση . Ειναι απο  τη  γερμανικη  προς την  ελληνικη πλευρα στις  19  Φλεβαρη 2015 .

"Η  Ελλαδα  πρεπει  να  επιβεβαιωσει  δημοσια  οτι  θα  αποσχει  απο  μονομερη  εθνικα  μετρα  για  την  ακυρωση  ρυθμισεων  του  τρεχοντος  προγραμματος . Οι  αρχες  δε  θα  αναλαβουν  καμια  πρωτοβουλια , δε  θα  εφαρμοσουν  κανενα  μετρο  πολιτικης  το  οποιο  δε  θα  συναδει  με  τις  υπαρχουσες  δεσμευσεις ...Παραλληλα  δε  θα  ψηφιστουν στι  κοινοβουλιο  οι  μεταρρυθμισεις  στην  αγορα  εργασιας και  τα  κοινωνικα  προγραμματα  που  ανακοινωθηκαν  απο  την  ελληνικη  κυβερνηση  αυτην  την  εβδομαδα" .

1950-2015: Τι  αλλαξε ;

Δευτερο  μερος : Περιοδος  1974-1981.Αποτυχιες , αποτυχιες , οργανωτικη κατασταση , δραστηριοτητες .

Αποτυχιες : Ελαχιστα  πραγματα  ως  τιποτε  εγιναν για  την  τιμωρια  οσων  συνεργαστηκαν  ανοιχτα  με  το  καθεστως  της  επταχρονης  δικτατοριας . Παρα  τις  τομες , το  περιεχομενο  της  εκπαιδευσης  παρεμεινε  χωρις  ουσιωδεις  αλλαγες . Δεν  εγινε  αυτο  που ονομαζεται  εσωτερικη  μεταρρυθμιση . Η  οικονονικη  κατασταση  των  καθηγητων βελτιωθηκε  μεν , αλλα  δεν  ηταν  αυτη  που  επεβαλε  το  εργο  που  προσφερουν ,

Μερικες  απο  τις  επιτυχιες-κατακτησεις : Ήταν η συμμετοχή και  ουσιωδης  συμβολη  της ΟΛΜΕ στη μεταρρύθμιση του ’76 , οπότε  πάρθηκαν οι αποφάσεις για την  υποχρεωτικη  εννιαχρονη  εκπαιδευση , για  την   καθιερωση  της   δημοτικής , για το χωρισμό σε Γυμνάσιο-Λύκειο και για τα αρχαία ελληνικά από μετάφραση. Ηταν  η  μειωση  του  αριθμου  μαθητων  απο  50  σε  40 . Ηταν  η  μειωση  του  διδακτικου  ωραριου  απο  25-27  σε  21-23  για τον  πρωτοδιοριστο  και  αναλογως για  τους  υπολοιπους . Ήταν οι αιρετοί στα Υπηρεσιακά Συμβούλια . Ηταν τα τριακοστα  πεμπτα  στη σύνταξη . Ηταν η  αναγνωριση  της  θητειας  ως  συνταξιμου  χρονου , χωρις  μαλιστα  εξαγορα . Ηταν  η  αναγνωριση  και  αμοιβη  της  εξωδιδακτικης εργασιας . Υστερα  ηρθαν  οι  γραμματεις . Ηταν  η ωρίμανση του αιτήματος της ΑΤΑ ,  που καθιερώθηκε κατοπιν το 1982 , αλλα  ισχυσε  μονο  για  2  η  3  χρονια . Ηταν και το πενθήμερο.

Δυστυχως  πολλα  απο  αυτα  στη  συνεχεια  αναιρεθηκαν  η  αποδυναμωθηκαν .

Οι  κατακτησεις  που  αναφερθηκαν  εχουν  βεβαια  σχεση  και  με  γενικοτερους  παραγοντες , οπως  ειναι  το  κλιμα  της  εποχης , ο  συσχετισμος  δυναμεων  τοπικα  και  διεθνως , αλλα  και  με  χαρακτηριστικα  του  κινηματος , τα  οποια  εμφανιζονται  λιγοτερο  η  περισσοτερο  τις  διαφορες  χρονιες  αναλογα  κα  με  τη  συνθεση  των  Δ.Σ.

Ετσι  οσον  αφορα  την  οργανωτικη  κατασταση  παρατηρειται  υψηλος  βαθμος  συσπειρωσης . Εγγεγραμμένο σχεδόν το σύνολο των καθηγητών . Συμμετοχή στις εκλογικές διαδικασίες πολύ υψηλή χωρίς μάλιστα να είναι αργία . Συχνές γενικές συνελεύσεις σε τοπικό επίπεδο με μεγάλη συμμετοχή και στη συνέχεια συγκεντρώσεις  και   γενικές συνελεύσεις των προέδρων.

Πυκνή ενημέρωση με δελτίο και έκτακτα ενημερωτικά. Περιοδείες των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου σε όλη την Ελλάδα πριν από τις κινητοποιήσεις . Αποφάσεις συλλογικές σε κάθε βήμα . Μεγαλη  συμμετοχή στις κάθε λογής κινητοποιήσεις . Ιδιαιτερα   στις απεργιακές , και  στις  μικροτερες  αλλα  και  στις  δυο  μεγαλυτερες του  1976  και  1980-81 υψηλά ποσοστά, 80%, 90%, 100%. Αν μια ΕΛΜΕ παρουσιαζε  συμμετοχή 60% , ήταν λόγος να μη μας πιάνει ύπνος. Ειδικά η λειτουργία του Διοικητικού Συμβουλίου διακρινόταν από ομαδικό πνεύμα, πνεύμα συνεργασίας, απρόσωπο χαρακτήρα, χωρίς προβολή ονομάτων.

Ιδεολογική , πολιτική αφετηρία και προσανατολισμός: Οι συνάδελφοι της εποχής προέρχονται και εμπνέονται από τρεις περιόδους: Την αντίσταση, το κίνημα 1-1-4 και 15% για την παιδεία και τον αντιδικτατορικό αγώνα. Έτσι, δείχνεται ιδιαίτερη προσοχή σε θέματα δημοκρατίας και αυταρχισμού ο οποίος εμφανίζεται συχνά και μέσα και έξω από το σχολείο.

Γίνεται προσπάθεια για την υπέρβαση του ιδιαίτερου κλαδικού πνεύματος και για συντονισμό με τις Οργανώσεις του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Η ΟΛΜΕ κινείται δραστήρια για τη συγκρότηση των συνεργασιών ΣΕΔΟ και 16 Ομοσπονδιών. Ανάλογες κινήσεις είναι σε εξέλιξη και στον ιδιωτικό τομέα , όπου δημιουργείται το σχήμα ΣΑΔΕΟ.

Τις συνεργασίες αυτές επέβαλε και το γεγονός ότι η ΑΔΕΔΥ και η ΓΣΕΕ βρίσκονται στα χέρια ομάδας εγκαθέτων. Στην ΑΔΕΔΥ δεν ήμαστε καν μέλος. Όταν επιχειρήσαμε να γραφτούμε και να πάρουν μέρος στα όργανά της, αντιμετωπίσαμε τραμπούκικες μεθόδους. Στην επιδίωξη της συνεργασίας και ενότητας του δημοσιοϋπαλληλικού κόσμου  εντάσσεται και η μελέτη από την πλευρά μας και η προβολή του θέματος του ενιαίου μισθολογίου.

Σημαντικο  γεγονος  σταθηκε  η  πραγματοποίηση των  εξι  προσυνεδρίων  σε  διαφορες  πολεις και του 1^ου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου το Μάιο του ’81.

Μέχρι τότε στις ετήσιες Γενικές Συνελεύσεις του κλάδου - έτσι λέγονταν τοτε τα σημερινά συνέδρια - ακούγονταν μόνο αποσπασματικές προτάσεις για μεμονωμένα εκπαιδευτικά θέματα χωρίς συνολική προσέγγιση, θεωρητική ανάλυση και προσπάθεια τεκμηρίωσης. Το κενό αυτό κάλυψε , ως ένα μεγαλο βαθμό , το 1^ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο , στην προετοιμασία, στις ζυμώσεις, στα προσυνέδρια και στην πραγματοποίηση του οποίου πήρε μέρος σχεδόν το σύνολο του κλάδου.

Ιδιαιτερη  αναφορα  στην  ΕΛΜΕ  Θεσσαλονικης : Η  μια  και  ενιαια  ΕΛΜΕ  για  ολο  το  νομο  Θεσσαλονικης  εχει  την  περιοδο  1974-81  βαρυνουσα  θεση  και  ρολο  στο  κινημα  μας . Αυτο  οφειλεται  και  στο  προδικτατορικο  παρελθον  της  και  στον  ογκο  της  και  στη  δραση  που  ανεπτυξε  και  στην  επεξεργασια  και τεκμηριωση  θεσεων  για  εκπαιδευτικα  και  επαγγελματικα  θεματα . Στα  χρονια  1975-1982  τεσσερις  απο  τους  εξι  προεδρους  της  ΟΛΜΕ  προερχονται  απο  αυτην .

Μερικες  απο  τις  πρωτοβουλιες  της : Οργανωση  ημεριδας  για  την  εκπαιδευση . Η  εκδηλωση  σταθηκε  προδρομος  του  1ου  Εκπαιδευτικου  Συνεδριου  του  κλαδου . Συγκροτηση  ομαδων  εργασιας  και  συστηματικη  μελετη  και  προβολη  ζητηματων , οπως  το  διδακτηριακο , οι  συνδικαλιστικες  ελευθεριες  και  αλλα . Διοργανωση  συνδικαλιστικου  σεμιναριου . Απαιτηση  και  επιβολη  με  αποχη  του  χωρισμου  των  τμηματων  με  πανω  απο  50  και  στη  συνεχεια  με  πανω  απο  40 . Ηταν  μια  πρωτοβουλια  σε  τοπικο  επιπεδο  για  την  εφαρμογη  στην  πραξη  των  προβλεψεων  των  νομων  η  οποια  δημιουργησε  εμπιστοσυνη  στην  Ενωση  μας  και  αυξησε  το  κυρος  της .

       Στα   χρόνια  1974-81   υπάρχει μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα μια γενική διάκριση προοδευτικών δημοκρατικών και από την άλλη συντηρητικών δυνάμεων. Η επιλογή των προσώπων για τη στελέχωση των   Διοικητικων  Συμβουλίων  των  ΕΛΜΕ  και  της ΟΛΜΕ γίνεται αρχικά σε αυτή τη βάση και με κριτήριο την προσωπική παρουσία των υποψηφίων.

Εμφανίζονται όμως σταδιακά και συγκεκριμένες τάσεις και ομαδοποιήσεις με παραταξιακές και κομματικές αναφορές. Από τις εκλογές του Ιουνίου του ’80 προκύπτει Διοικητικό Συμβούλιο με σύνθεση 6-1-4. Το εκλογικό σύστημα ήταν πλειοψηφικό. Σημαίνει ότι η σύνθεση μπορούσε να ήταν 11-0 , αν το επέλεγε η πλειοψηφία των 6. Αυτό έγινε την αμέσως επόμενη χρονιά. Το αποτέλεσμα ήταν 11-0. Ηταν  μια  επιλογη  οριακη .

Κατά τους ονειροπόλους και ιδεαλιστές  αυτό ήταν το τέλος της αθωότητας. Κατά άλλους ήταν βήμα προς την πολιτική ωρίμανση του κινήματος. Ακολούθησε η κυβερνητική αλλαγή του ’81. Μια μερίδα συναδέλφων θεώρησε ότι οι αγώνες ΄74-’81 δικαιώνονταν και ότι προέκυψε το πολιτικό αποτέλεσμα που άνοιγε το δρόμο για μια άλλη εκπαίδευση και μια άλλη θέση του καθηγητή.

Στη συνέχεια ήρθαν η απλή αναλογική και οι παρατάξεις, οι οποίες πράγματι συνέβαλαν στην πολιτική ωρίμανση του κινήματος, σίγουρα  σε  επίπεδο κορυφής και στο δημόσιο λόγο της Ομοσπονδίας και σε κάποιο βαθμό και στη βάση.

Μερος τριτο . Το 1950  το συνδικαλιστικό κίνημα των καθηγητών  , στο οποίο αναφέρθηκα στην αρχή, είναι πλήρως ενσωματωμένο. Θεωρεί φυσιολογικό το καθεστώς της αμερικανοκρατίας, δεν το κρίνει, δεν το αμφισβητεί. Κινείται μόνο για την ικανοποίηση κλαδικού αιτήματος. Παρουσιάζει όμως πολύ υψηλή συσπείρωση. Υποβάλλονται παραιτήσεις των 3.300 καθηγητών , τις οποίες σε ένα σάκο τις πάει το Συμβούλιο της ΟΛΜΕ στο Υπουργείο Παιδείας.

Σήμερα η ΟΛΜΕ μιλάει πολιτικά. Στα κείμενα και τους λόγους της καταγγέλλει την τρόικα και ό,τι συνδέεται με αυτήν. Σε  ένα βαθμό μιλάει και για τις αιτίες της κατάστασης. Υπάρχουν όμως προβλήματα με τη συσπείρωση και τη συμμετοχή.

Το φαινόμενο συνδέεται βεβαια με γενικότερους παράγοντες , όπως είναι : Η επικράτηση του οικονομικού φιλελευθερισμού με τη σύγχρονη βάρβαρη μορφή του . Η  νομιμοποίηση του καθεστώτος της ελεύθερης οικονομίας στη συνείδηση μεγάλων μερίδων της κοινωνίας . Η υποχώρηση σε σημαντικό βαθμό διεθνώς του εργατικού κινήματος με ευθύνη κυρίως των ηγεσιών του . Η παραίτησή του από το γενικότερο στόχο της κοινωνικής αλλαγής και  η αποδοχή του  δρόμου που προπαγανδίζεται κι επιβάλλεται από την Ενωμένη Ευρώπη και τις αγορές . Η προσχώρησή του στο πνεύμα της ταξικής συνεργασίας , Δε  γινεται  πλεον  λογος  για  συνδικατα  διεκδικησης  και  συγκρουσης , αλλα για  συνομιλητες  κοινωνικους  εταιρους και στο πλαίσιο αυτό  η επιδιωκονται  μεμονωμένες κλαδικες ρυθμίσεις . Η τάση για ατομικό βόλεμα, η ιδιώτευση . Η έκρηξη των πληροφοριών . Η κυριαρχία των μέσων , που  περνουν  τα  μυαλα  στο  μπλεντερ . Αυτοι  είναι  γενικότεροι παράγοντες.

Υπάρχουν όμως και λόγοι πέρα από τους γενικούς που λειτουργούν στο εσωτερικό του δικού μας κινήματος και οδηγούν στην αποδυνάμωσή του , στην αποσυσπείρωσή του. Ερωτήματα γι’ αυτό: Μήπως φταίει και το ότι η ρητορική δεν επενδύεται και με την ανάλογη πρακτική και συνέπεια ; Μήπως και το ότι οι παρατάξεις αλλάζουν στόχευση, φρασεολογία και τακτική ανάλογα με το αν στην κυβέρνηση βρίσκεται φίλιο ή αντίπαλο κόμμα; Μήπως και η συνδικαλιστική δράση σε αρκετές περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε ως όχημα προσωπικής ανέλιξης; Μήπως οι επιλεγόμενες κάθε φορά μορφές αγώνα δεν είναι αντίστοιχες προς την οξύτητα των προβλημάτων αλλα  και προς την ενημέρωση και τις διαθέσεις των συναδέλφων;

Από την απάντηση στα προφανή αυτά και άλλα ερωτήματα θα κριθεί η πορεία του κινήματος , τουλάχιστον όσο εξαρτάται από το ίδιο. Τα οξύτατα προβλήματα ,  χρέος, μνημόνια, περικοπές, διάλυση υγείας, παιδείας, κατεδάφιση εργασιακών δικαιωμάτων, αποθαρρύνουν πολλούς. Όχι. Μπορούμε να ελπίζουμε και να αισιοδοξούμε. Δημιουργούνται και υπάρχουν και τώρα όπως και σε άλλες στιγμές στο παρελθόν, ίσως σε ακόμη πιο δύσκολες στιγμές, οι δυνάμεις και οι προϋποθέσεις για μια άλλη πορεία.

Η Ομοσπονδία μας έχει και το αγωνιστικό παρελθόν και τη δύναμη και τα μέσα να συμβάλει σε αυτό. Τα μολύβια και οι κιμωλίες αποδεικνύονται συχνά ισχυρότερα από άλλα όπλα. Ευχαριστώ.

                                                             Λαερτης  Τανακιδης